Internationale Dag van de Verdraagzaamheid
Een pleidooi voor verdraagzaamheid, wederzijds begrip en liefde voor elkaar
De declaratie van de verdraagzaamheidsprincipes door de Verenigde Naties werd aangenomen in 1995, toevallig het jaar waarin ik geboren ben, omdat de ondertekenaars zich zorgen maakten om “de huidige toename in daden van intolerantie, geweld, terrorisme, xenofobie, agressief nationalisme, racisme, anti-Semitisme” en de “marginalisatie en discriminatie” gericht tegen minderheden, vluchtelingen en andere kwetsbare groepen. Ook waren zij gealarmeerd door het geweld en de intimidatie gericht op mensen die hun vrijheid van meningsuiting en recht op expressie uitdrukken. Verdraagzaamheid is niet alleen een te koesteren ideaal, zo schreven zij, maar het is een vereiste voor vrede en de economische en sociale vooruitgang van alle mensen.
Het lijkt me goed om even stil te staan bij het feit dat het hier gaat om een document uit 1995, maarliefst 27 jaar geleden, niet om iets dat vorige week is gebeurd. Want dat is het hem nou juist. Ik denk niet dat iemand zich erover zou hebben verbaasd als ik had gezegd dat deze declaratie vorige week is opgesteld, zo actueel voelt het, zo bekend zijn wij met deze problematiek. En daarmee wordt eigenlijk het belang van deze Dag van de Verdraagzaamheid onderstreept. We hebben namelijk nog steeds te kampen met onverdraagzaamheid. Je zou zelfs kunnen beargumenteren dat het probleem groter is geworden, als je kijkt naar de verharding van het politieke debat en het discours op sociale media, die met hun op winst gerichte algoritmen de vlammen van haat en intolerantie aanwakkeren.
In de declaratie wordt onderwijs genoemd als een belangrijk middel om deze onverdraagzaamheid en intolerantie tegen te gaan. Onderwijs kan mensen bewust maken van hun rechten en vrijheden en hen ook meer bereid maken om die van anderen te beschermen. Angst en buitensluiting tussen groepen en landen met verschillende afkomsten kan worden tegengegaan met wederzijds begrip, solidariteit en tolerantie.
Verdraagzaamheid is namelijk niet alleen het respecteren van degenen die anders zijn dan jij. Het is ook samen zoeken naar dat wat jullie hetzelfde maakt. En dat is altijd meer dan wat jullie anders maakt. We hebben namelijk allemaal eten en drinken nodig, een dak boven ons hoofd en een schone lucht en leefomgeving. We hebben allemaal dromen, wensen, angsten, onzekerheden en verlangens. Niet dezelfde natuurlijk, maar deze chaotische en soms tegenstrijdige mengelmoes aan hoop en onzekerheden is juist wat ons allemaal mens maakt. Niet voor niets heeft COVID ons eraan herinnerd dat we ook allemaal een behoefte hebben aan contact, dat het niet geld of spullen zijn, maar tijd met onze dierbaren en de mensen om ons heen die ons leven waard maken om te leven.
Het is belangrijk om hierbij stil te staan, om het hier met zijn allen over te hebben, omdat het namelijk niet alleen iets over onszelf zegt, maar ons ook iets vertelt over hoe we met elkaar omgaan. Hoe langer je nadenkt over het belang van verdraagzaamheid in onze pluriforme, geglobaliseerde wereld, hoe meer het de enige uitweg lijkt uit de conflicten en problemen die zich alleen maar zullen blijven opstapelen als we ze niet oplossen.
For better or worse, we zitten allemaal met elkaar opgescheept op deze verwarrende, chaotische blauwe bol. Als we niet meer met elkaar kunnen praten, als we geen verdraagzaamheid meer kunnen opbrengen voor mensen met wie wij het totaal oneens zijn, dan zal de steeds harder waaiende wervelwind van eigengemaakte crisissen ons uiteindelijk verzwelgen.
Ik wil graag afsluiten met een gedicht, waarmee ik hoop iets van mijn gevoelens en gedachtes met je te kunnen delen. Daarnaast roep ik je op om, op niet alleen deze Dag van Verdraagzaamheid maar op elke dag, een open gesprek aan te gaan met degenen met wie je het niet eens bent, om hen niet te zien als tegenstander of vijand maar als medemens, en om zowel te luisteren naar de ander als jezelf eerlijk te uiten.
Transcript is onderaan te vinden.
Note: Op de foto van deze post zijn de Holocaust gedenkstenen in Berlijn te zien.
Transcript:
Verdraagzaamheid. Tolerantie. Samenleving. Normen en waarden, regels en wetten. Zijn het allemaal maar woorden? Allemaal excuusjes die we bedenken om de ander niet te vermoorden? Of hebben woorden als tolerantie en verdraagzaamheid toch een diepere betekenis? Zijn ze misschien toch iets meer dan een overblijfsel uit een vergeten geschiedenis? Dat ligt eraan, zou ik zeggen, welk belang wij aan dit soort moedige woorden hechten. En hoe bereid wij zijn, op momenten dat dat ontzettend moeilijk is, ervoor te vechten. Regels en wetten, gelijke rechten en plichten, ook daar hebben wij een woord voor: rechtstaat. Het is een keuze voor verdraagzaamheid en respect, in plaats van voor minachting en haat. Het is een keuze om iedereen ‘gewoon’ zijn of haar leven te laten leiden, En de belofte om wanneer iemand onrecht wordt aangedaan, te strijden aan hun zijde. Want zodra we accepteren dat er onderscheid wordt gemaakt op basis van afkomst, seksualiteit, gender, of geloof, dan is er geen rechtstaat. Dan wordt wat recht was krom en wat staat was haat. Haat en intolerantie reduceren ons allemaal tot groepen van ‘wij’ en ‘hen’, Tot wie bij mij hoort en wie ik niet ken. De mensen die oorlog en armoede ontvluchten worden gezien als ongedierte, ratten, vliegen, muggen. Maar wat daarmee vergeten wordt is dat verschillen geen reden zijn om muren te bouwen, maar bruggen. Nepnieuws en valse waarheden circuleren nog sneller dan een virus. Soms wou ik dat we nog steeds onze informatie haalden van papyrus. In plaats van al onze kostbare tijd door te brengen op sociale media, Het is prima voor mooie foto’s delen, maar het is geen Wikipedia. We leven er in informatiebubbels die ons langs elkaar heen doen praten, Waardoor we soms vergeten dat we mensen die anders denken helemaal niet haten. Het is vaak makkelijker om je woede en angsten te uiten zonder iemand in de ogen te hoeven kijken. En daarmee, zonder erbij stil te staan, de erkenning van zijn of haar menselijkheid te ontwijken. Als we elkaars menselijkheid zouden erkennen, Dan zouden er niet elke week mensen verdrinken in de Middellandse Zee Dan zouden we zeggen, nee. Dit is niet oké. Net als moeten leven met de kans om elk moment verzwolgen te worden door een nucleaire vlammenzee. Laten we deze dag aangrijpen als kans om het anders te doen, en te zeggen nee, ik doe er niet aan mee. _____ Dat is de kern van verdraagzaamheid, de erkenning van elkaars menselijkheid. Dat is wat het de lijm maakt die onze diverse samenleving bij elkaar houdt. Het is luisteren naar de ander. Het is enerzijds accepteren dat je het niet over alles met elkaar eens kunt zijn, maar tegelijkertijd wel een gemeenschappelijk belang hebt. Voor vrede, geluk en een mooi leven. En met een klein beetje moeite en wederzijds begrip, kunnen wij elkaar dat allemaal geven.